Zwracamy uwagę na nowe obowiązki organizacji pozarządowych realizujących zadania publiczne finansowane z udziałem środków publicznych na podstawie umowy, wynikające z przepisów ustawy o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.

Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz. U. z 2020 r. poz. 1062 z późn. zm., zwana dalej: „ustawą o dostępności”) jest systemowym zobowiązaniem podmiotów publicznych do zapewnienia dostępności. Warto jednak zwrócić uwagę, że od dnia 5 września 2021 r. na podstawie w/w ustawy obowiązek uwzględnienia szeroko rozumianej „dostępności” dotyczy także podmiotów inne niż publiczne, w tym także organizacji pozarządowych i innych podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w przypadku, gdy zawierają one umowę z podmiotem publicznym (np. Powiatem Giżyckim) o realizację zadań publicznych finansowanych z udziałem środków publicznych lub zamówień publicznych.

Czym jest „dostępność”? – Słownik pojęć

1. DOSTĘPNOŚĆ – dostępność architektoniczna, cyfrowa oraz informacyjno-komunikacyjna,
co najmniej w zakresie określonym przez minimalne wymagania, o których mowa w art. 6 ustawy o dostępności (zapewnienie dostępu do przestrzeni, informacji itp. wolnej od barier dla osób ze szczególnymi potrzebami);

2. BARIERA – przeszkoda lub ograniczenie architektoniczne, cyfrowe lub informacyjno-komunikacyjne, które uniemożliwia lub utrudnia osobom ze szczególnymi potrzebami udział w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami;

3. OSOBA ZE SZCZEGÓLNYMI POTRZEBAMI – osoba, która ze względu na swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne, albo ze względu na okoliczności, w których się znajduje, musi podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu przezwyciężenia bariery, aby uczestniczyć w różnych sferach życia na zasadzie równości z innymi osobami;

4. UNIWERSALNE PROJEKTOWANIE – projektowanie produktów, środowiska, programów i usług w taki sposób, by były użyteczne dla wszystkich, w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania, które nie wyklucza pomocy technicznych dla szczególnych grup osób z niepełnosprawnościami, jeżeli jest to potrzebne;

5. RACJONALNE USPRAWNIENIE – konieczne i odpowiednie zmiany i dostosowania, nie nakładające nieproporcjonalnego lub nadmiernego obciążenia jeśli jest to potrzebne w konkretnym przypadku, w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami możliwości korzystania z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz ich wykonywania na zasadzie równości z innymi osobami.

Minimalne wymagania, o których mowa w art. 6 ustawy o dostępności:

Jakie są minimalne wymagania służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie dostępności architektonicznej?

Na minimalne wymagania składają się następujące warunki:

1. w przestrzeniach komunikacyjnych budynków nie może być barier poziomych i pionowych;
2. w budynku muszą być zainstalowane urządzenia lub zastosowane środki techniczne i rozwiązania architektoniczne, które umożliwiają dostęp do wszystkich pomieszczeń (oprócz pomieszczeń technicznych);
3. należy zapewnić informację (wizualną i dotykową lub głosową) na temat rozkładu pomieszczeń w budynku;
4. należy zapewnić wstęp do budynku osobie korzystającej z psa asystującego;
5. należy zapewnić osobom ze szczególnymi potrzebami możliwości ewakuacji lub ich uratowania w inny sposób.

Minimalne wymagania służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie dostępności cyfrowej:

1. Jakie przepisy prawa regulują wymagania w zakresie dostępności cyfrowej?

Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych.

2. Czy przepisy o dostępności cyfrowej dotyczą wszystkich organizacji pozarządowych?

Nie, dotyczą one podmiotów o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, prowadzących działalność w sferze zadań publicznych wymienionych w art.  ust. 1 pkt 6, 7 lub 10 tej ustawy:

• ochrony i promocji zdrowia, w tym działalności leczniczej,
• działalności na rzecz osób niepełnosprawnych,
• działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym,

posiadających strony internetowe lub aplikacje mobilne, lub zarządzających elementami stron internetowych, lub aplikacji mobilnych zamieszczonymi w środowisku umożliwiającym zapewnienie dostępności cyfrowej treści.

Jeden z największych mitów dotyczących ustawy odnosi się do konieczności zakładania stron internetowych i aplikacji przez NGO. Ustawa dotyczy wyłącznie podmiotów, które mają lub zamierzają stworzyć strony internetowe.

3. Czy ustawa zmusza do posiadania stron internetowych i aplikacji mobilnych?

Nie, ustawa dotyczy tylko tych podmiotów, które strony www mają lub planują je stworzyć.

4. Jakie są minimalne wymagania dostępności cyfrowej?

Szczegółowe wymagania określają przepisy ustawy o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Trzeba w szczególności zadbać o:

• dane kontaktowe oraz link do Biuletynu Informacji Publicznej (o ile organizacja go prowadzi, a wynika to z innych przepisów),
• narzędzia kontaktowe (np. formularze, tłumacz migowy on-line),
• nawigację,
• deklarację dostępności,
•  informację dotyczące sytuacji kryzysowej,
• dokumenty urzędowe oraz wzory umów lub wzory innych dokumentów przeznaczonych do zaciągania zobowiązań cywilnoprawnych np. zamieszczony na www regulamin, czy formularz zamówienia.

To jest minimum, z którego nie można zrezygnować. Dostępna jednak musi być cała strona.

By poznać pełną listę należy zapoznać się z ustawą.

5. Czy są wyjątki w stosowaniu ustawy?

Tak, w art. 3 ustawy o dostępności można znaleźć wyłączenia stosowania ustawy, m.in. ustawy nie stosuje się do:

• materiałów archiwalnych – czyli publikowanych przed 23 września 2018 r.;
• transmisji on-line nadawanych na żywo,
• dokumentów, plików i innych treści, które nie są niezbędne do realizacji bieżących zadań,
• treści otrzymanych od innych podmiotów,
• niektóre mapy, dzieła sztuki i zabytki.

Dostępność informacyjno-komunikacyjna

Jakie są minimalne wymagania służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie dostępności informacyjno-komunikacyjnej?

1. Obsługa z wykorzystaniem środków wspierających komunikowanie się, o których mowa w art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (Dz.U. z 2017 r. poz. 1824), lub przez wykorzystanie zdalnego dostępu online do usługi tłumacza przez strony internetowe i aplikacje.
2. Instalacja urządzeń lub innych środków technicznych do obsługi osób słabosłyszących, w szczególności pętli indukcyjnych, systemów FM lub urządzeń opartych o inne technologie, których celem jest wspomaganie słyszenia.
3. Zapewnienie na stronie internetowej danego podmiotu informacji o zakresie jego działalności – w postaci elektronicznego pliku zawierającego tekst odczytywalny maszynowo, nagrania treści w polskim języku migowym oraz informacji w tekście łatwym do czytania.
4. Zapewnienie, na wniosek osoby ze szczególnymi potrzebami, komunikacji z podmiotem publicznym w formie określonej w tym wniosku.

Czym jest dostęp alternatywny?

1. W indywidualnym przypadku, jeżeli ze względów technicznych lub prawnych, nie da się zapewnić dostępności osobie ze szczególnymi potrzebami w zakresie minimalnej dostępności architektonicznej, cyfrowej czy informacyjno-komunikacyjnej, należy zapewnić takiej osobie dostęp alternatywny.
2. Dostęp alternatywny, w zakresie dostępności architektonicznej i informacyjno-komunikacyjnej, polega w szczególności na:

• zapewnieniu osobie ze szczególnymi potrzebami wsparcia innej osoby lub
• zapewnieniu wsparcia technicznego osobie ze szczególnymi potrzebami, w tym z wykorzystaniem nowoczesnych technologii, lub
• wprowadzeniu takiej organizacji, która umożliwi realizację potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami, w niezbędnym zakresie dla tych osób.

3. W przypadku gdy nie jest możliwe zapewnienie dostępności cyfrowej elementu strony internetowej lub aplikacji mobilnej należy zapewnić dostęp alternatywny. Może to być np.:

• kontakt telefoniczny lub mailowy;
• dostęp z udziałem tłumacza języka migowego (osobiście lub online);
• dostarczenie dokumentu w innym formacie (np. elektronicznym).

Dodatkowo w umowach zawieranych przez podmioty publiczne (w tym przez Powiat Giżycki) z  „trzecim sektorem” powinny się znaleźć postanowienia określające warunki służące zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w zakresie tych zadań publicznych. Oznacza to, że WSZYSTKIE działania realizowane ze środków publicznych, zlecane do realizacji NGO powinny być realizowane z uwzględnieniem warunków dostępności, ale warunki te powinny być określone w sposób adekwatny do zakresu danego zadania (lub ewentualnie zamówienia).

Przydatne strony:

https://publicystyka.ngo.pl/prawo-o-dostepnosci-cyfrowej-a-ngo

https://publicystyka.ngo.pl/obowiazki-prawne-organizacji-pozarzadowych-w-zakresie-zapewniania-dostepnosci-osobom-z-niepelnosprawnosciami