Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie podjął decyzję o wstrzymaniu zbioru winniczków. Powodem takiej decyzji jest zmniejszenie się w regionie liczby stanowisk występowania i zagęszczenia tego mięczaka.
Ślimak winniczek Helix pomatia podlega w Polsce częściowej ochronie gatunkowej. Do celów przetwórstwa spożywczego można je zbierać jedynie przez 30 dni w roku, w okresie od 20 kwietnia do 31 maja i muszą to być wyłącznie osobniki o średnicy muszli powyżej 30 mm. Aby zbiór był zgodny z prawem, należy mieć zezwolenie regionalnego dyrektora ochrony środowiska.
Jednak w 2025 r., podobnie jak w 2024 r., Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie zdecydował o wstrzymaniu zbioru. W ostatnich latach obserwowaliśmy zdecydowany spadek pozyskanego tonażu tego mięczaka. W latach 2018-2023 pozyskano od 39 ton do 111,5 ton winniczków, podczas gdy w latach 2012-2013 zbiory wynosiły około 240 ton, a nawet 410 ton w 2011 r.
Przeprowadzone dotychczas badania (2014 r, 2016 r., 2019 r.) rozmieszczenia, liczebności, struktury wielkościowej i wiekowej populacji winniczka w województwie warmińsko-mazurskim wykazały zmniejszenie się liczby stanowisk występowania i zagęszczenia osobników ślimaka winniczka. Stwierdzono jego zanik na kolejnych stanowiskach badawczych. Zmniejszyło się także średnie zagęszczenie na stanowiskach. Utrwaloną cechą populacji jest bardzo mały udział osobników dużych, czyli o średnicy muszli powyżej 37 mm.
Wyniki monitoringów jednoznacznie wykazały osłabienie populacji ślimaka winniczka w województwie warmińsko-mazurskim i konieczność jej ochrony. Istotnym zagrożeniem dla ślimaka winniczka są działania ludzkie, powodujące trwałe przekształcenia preferowanych siedlisk (łąki, nieużytki, pobocza dróg, brzegi wód, zakrzaczenia), prowadzące do pogarszania się panujących w nich warunków lub definitywnie wykluczających bytowanie ślimaka.
Wszystkie te aspekty są prawdopodobną przyczyną znaczącego spadku pozyskania winniczka na przestrzeni lat. Brak dostępności osobników w rozmiarze komercyjnym przekłada się również na zainteresowanie zbiorem. Sukcesywnie spadała liczba wniosków o wydanie zezwolenia na pozyskanie tego mięczaka. W 2023 r., czyli w ostatnim roku, kiedy zbiór był możliwy, wydaliśmy zaledwie 21 zezwoleń; w latach wcześniejszych od 40 do nawet 90. Dopuściliśmy do zbioru 73 tony tego mięczaka. Pozyskano niespełna 39 ton (na podstawie złożonych dotychczas sprawozdań).
W 2025 r. przeprowadzimy kolejne badania rozmieszczenia, liczebności, struktury wielkościowej i wiekowej populacji winniczka w województwie warmińsko-mazurskim. Wyniki tych badań pozwolą realnie ocenić stan populacji tego gatunku, z uwzględnieniem dwuletniej przerwy, gdy pozyskanie mięczaków było wstrzymane oraz możliwość dopuszczenia zbioru w najbliższych latach.
